Hệ thống các quy phạm pháp luật đang còn hiệu lực từ kết quả pháp điển Đề mục Tổ chức cơ quan điều tra hình sự
Triển khai thực hiện công tác pháp điển theo Quyết định số 891/QĐ-TTg ngày 17/7/2019 của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công an đã chủ trì thực hiện pháp điển Đề mục Tổ chức cơ quan điều tra hình sự (Đề mục số 11 thuộc Chủ đề số 37 - Tố tụng và các phương pháp giải quyết tranh chấp). Bộ Công an đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành có liên quan hoàn thành việc thực hiện pháp điển đối với Đề mục Tổ chức cơ quan điều tra hình sự. Đề mục này đã được tổ chức họp thẩm định và Bộ Công an thực hiện chỉnh lý, hoàn thiện kết quả pháp điển Đề mục Tổ chức cơ quan điều tra hình sự, ký xác thực theo quy định và gửi hồ sơ kết quả pháp điển Đề mục đến Bộ Tư pháp (qua Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật - QPPL) tổng hợp, trình Chính phủ xem xét thông qua trong thời gian tới.
Đề mục Tổ chức cơ quan điều tra hình sự có cấu trúc được xác định theo cấu trúc của Luật 99/2015/QH13 ngày 26/11/2015 của Quốc hội về tổ chức cơ quan điều tra hình sự và không có sự thay đổi so với cấu trúc của Luật (Luật gồm 10 chương và 73 điều).
Theo đó, Đề mục Tổ chức cơ quan điều tra hình sự được pháp điển bởi các quy phạm pháp luật đang còn hiệu lực của Luật 99/2015/QH13 Tổ chức cơ quan điều tra hình sự; Nghị quyết 41/2017/QH14 Về việc thi hành Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật số 12/2017/QH14 và về hiệu lực thi hành của Bộ luật Tố tụng hình sự số 101/2015/QH13, Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự số 99/2015/QH13, Luật thi hành tạm giữ, tạm giam số 94/2015/QH13; Luật 02/2021/QH15 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự; Nghị định 114/2017/NĐ-CP Quy định về đồn Biên phòng thuộc vùng sâu, vùng xa; Nghị định 128/2017/NĐ-CP Quy định chế độ báo cáo về điều tra hình sự; Thông tư 299/2017/TT-BQP Quyđịnh việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức; cấp, thu hồi Giấy chứng nhận Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra, Điều tra viên và cán bộ điều tra trong Quân đội nhân dân; và Thông tư 119/2021/TT-BCA Quy định biểu mẫu, giấy tờ, sổ sách về điều tra hình sự.
Trên cơ sở đó, các nội dung cơ bản trong mỗi chương của Đề mục Quản lý, sử dụng pháo do Bộ Công an chủ trì thực hiện pháp điển như sau:
Chương I bao gồm những quy định chung, như: Phạm vi điều chỉnh; Đối tượng áp dụng; Giải thích từ ngữ (như, Thời gian làm công tác pháp luật là thời gian được tính từ thời điểm người có trình độ đại học An ninh, đại học Cảnh sát hoặc đại học Luật trở lên được điều động về công tác tại các ngành Điều tra, Bảo vệ an ninh, Thanh tra, Thi hành án, Tòa án, Kiểm sát, Pháp chế; Đào tạo, bồi dưỡng về nghiệp vụ điều tra là được đào tạo về các chuyên ngành điều tra hoặc bồi dưỡng về nghiệp vụ điều tra do các cơ quan có thẩm quyền tổ chức); Nguyên tắc tổ chức điều tra hình sự; Nguyên tắc tổ chức điều tra hình sự; Hệ thống Cơ quan điều tra; Cơ quan điều tra của Công an nhân dân; Cơ quan điều tra trong Quân đội nhân dân; Cơ quan điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao; Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan điều tra; Các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra (cụ thể: 1. Các cơ quan của Bộ đội biên phòng được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra gồm có Cục trinh sát biên phòng; Cục phòng, chống ma túy và tội phạm; Đoàn đặc nhiệm phòng, chống ma túy và tội phạm; Bộ chỉ huy Bộ đội biên phòng cấp tỉnh; Ban chỉ huy Biên phòng Cửa khẩu cảng; Đồn biên phòng. 2. Các cơ quan của Hải quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra gồm có Cục Điều tra chống buôn lậu; Cục Kiểm tra sau thông quan; Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Chi cục Hải quan cửa khẩu. 3. Các cơ quan của Kiểm lâm được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra gồm có Cục Kiểm lâm; Chi cục Kiểm lâm vùng; Chi cục Kiểm lâm cấp tỉnh; Hạt Kiểm lâm. 4. Các cơ quan của lực lượng Cảnh sát biển được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra gồm có Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển; Bộ Tư lệnh vùng Cảnh sát biển; Cục Nghiệp vụ và pháp luật; Đoàn đặc nhiệm phòng, chống tội phạm ma túy; Hải đoàn; Hải đội; Đội nghiệp vụ. 5. Các cơ quan của Kiểm ngư được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra gồm có Cục Kiểm ngư, Chi cục Kiểm ngư vùng. 6. Các cơ quan của Công an nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra gồm có Cục Quản lý xuất nhập cảnh; các cục nghiệp vụ an ninh ở Bộ Công an; Phòng Quản lý xuất nhập cảnh; các phòng nghiệp vụ an ninh thuộc Công an tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là Công an cấp tỉnh) và Đội An ninh ở Công an huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là Công an cấp huyện); Cục Cảnh sát giao thông; Cục Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ; Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường; Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao; Phòng Cảnh sát giao thông; Phòng Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ; Phòng Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường; Phòng Cảnh sát phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao; Cảnh sát phòng cháy và chữa cháy tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Trại giam. 7. Các cơ quan khác trong Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra gồm có Trại giam, đơn vị độc lập cấp trung đoàn và tương đương) ; Nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra; Kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động điều tra; Trách nhiệm của cơ quan, tổ chức và cá nhân trong hoạt động điều tra hình sự; Giám sát của cơ quan, tổ chức, đại biểu dân cử đối với hoạt động điều tra hình sự; Những hành vi bị nghiêm cấm.
Chương II bao gồm những quy định về tổ chức bộ máy, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan điều tra của Công an nhân dân. Chương này gồm 2 mục, Mục 1 là về tổ chức bộ máy, nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan An ninh điều tra. Cụ thể: Điều 37.11.LQ.15. Tổ chức bộ máy của Cơ quan An ninh điều tra; Điều 37.11.LQ.16. Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an; Điều 37.11.LQ.17. Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan An ninh điều tra Công an cấp tỉnh; Mục 2 là về tổ chức bộ máy, nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan Cảnh sát điều tra, như; Điều 37.11.LQ.18. Tổ chức bộ máy của Cơ quan Cảnh sát điều tra; Điều 37.11.LQ.19. Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an; Điều 37.11.LQ.19. Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an; Điều 37.11.LQ.21. Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an cấp huyện.
Chương III là những quy định về tổ chức bộ máy, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan điều tra trong Quân đội nhân dân. Chương này gồm 2 mục. Mục 1 gồm những quy định về tổ chức bộ máy, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan an ninh điều tra trong quân đội nhân dân. Cụ thể: Điều 37.11.LQ.22. Tổ chức bộ máy của Cơ quan An ninh điều tra trong Quân đội nhân dân; Điều 37.11.LQ.23. Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan An ninh điều tra Bộ Quốc phòng; Điều 37.11.LQ.24. Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan An ninh điều tra quân khu và tương đương. Mục 2 quy định về tổ chức bộ máy, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan điều tra hình sự trong quân đội nhân dân, như: Điều 37.11.LQ.25. Tổ chức bộ máy của Cơ quan điều tra hình sự trong Quân đội nhân dân; Điều 37.11.LQ.26. Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan điều tra hình sự Bộ Quốc phòng; Điều 37.11.LQ.27. Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan điều tra hình sự quân khu và tương đương; Điều 37.11.LQ.28. Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan điều tra hình sự khu vực.
Chương IV bao gồm những quy định về tổ chức bộ máy, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan điều tra của Viện kiểm sat nhân dân tối cao. Cụ thể: Điều 37.11.LQ.29. Tổ chức bộ máy Cơ quan điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao; Điều 37.11.LQ.30. Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao; Điều 37.11.LQ.31. Nhiệm vụ, quyền hạn của Cơ quan điều tra Viện kiểm sát quân sự trung ương.
Chương V là chương về nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra. Cụ thể: Điều 37.11.LQ.32. Nhiệm vụ, quyền hạn điều tra của Bộ đội biên phòng; Điều 37.11.NĐ.1.3. Giải thích từ ngữ; Điều 37.11.NĐ.1.4. Nguyên tắc xác định Đồn biên phòng thuộc vùng sâu, vùng xa; Điều 37.11.NĐ.1.5. Tiêu chí xác định Đồn biên phòng thuộc vùng sâu, vùng xa; Điều 37.11.LQ.33. Nhiệm vụ, quyền hạn điều tra của Hải quan; Điều 37.11.LQ.34. Nhiệm vụ, quyền hạn điều tra của Kiểm lâm; Điều 37.11.LQ.35. Nhiệm vụ, quyền hạn điều tra của lực lượng Cảnh sát biển; Điều 37.11.LQ.36. Nhiệm vụ, quyền hạn điều tra của Kiểm ngư; Điều 37.11.LQ.37. Nhiệm vụ, quyền hạn điều tra của các cơ quan thuộc lực lượng An ninh trong Công an nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra; Điều 37.11.LQ.38. Nhiệm vụ, quyền hạn điều tra của các cơ quan thuộc lực lượng Cảnh sát trong Công an nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra; Điều 37.11.LQ.39. Nhiệm vụ, quyền hạn điều tra của các cơ quan khác trong Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra.
Chương VI bao gồm những quy định về quan hệ phân công và phối hợp trong hoạt động điều tra hình sự. Cụ thể: Điều 37.11.LQ.40. Quan hệ giữa các cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra; Điều 37.11.LQ.41. Uỷ thác điều tra; Điều 37.11.LQ.42. Quan hệ giữa đơn vị điều tra và đơn vị trinh sát; Điều 37.11.LQ.43. Trách nhiệm của Thủ trưởng cơ quan Công an, Quân đội các cấp đối với hoạt động điều tra hình sự; Điều 37.11.LQ.44. Trách nhiệm của Công an xã, phường, thị trấn, Đồn Công an.
Chương VII là chương về Thủ trưởng, phó Thủ trưởng cơ quan điều tra, điều tra viên và cán bộ điều tra. Cụ thể: Điều 37.11.LQ.45. Điều tra viên; Điều 37.11.TT.1.4. Điều tra viên; Điều 37.11.LQ.46. Tiêu chuẩn chung của Điều tra viên; Điều 37.11.TT.1.5. Tiêu chuẩn Điều tra viên; Điều 37.11.LQ.47. Tiêu chuẩn bổ nhiệm Điều tra viên sơ cấp; Điều 37.11.TT.1.6. Tiêu chuẩn bổ nhiệm Điều tra viên sơ cấp; Điều 37.11.LQ.48. Tiêu chuẩn bổ nhiệm Điều tra viên trung cấp; Điều 37.11.TT.1.7. Tiêu chuẩn bổ nhiệm Điều tra viên trung cấp; Điều 37.11.LQ.49. Tiêu chuẩn bổ nhiệm Điều tra viên cao cấp; Điều 37.11.TT.1.8. Tiêu chuẩn bổ nhiệm Điều tra viên cao cấp; Điều 37.11.LQ.50. Bổ nhiệm Điều tra viên trong trường hợp đặc biệt; Điều 37.11.TT.1.9. Bổ nhiệm Điều tra viên trong trường hợp đặc biệt; Điều 37.11.LQ.51. Nhiệm kỳ của Điều tra viên; Điều 37.11.TT.1.10. Nhiệm kỳ của Điều tra viên; Điều 37.11.LQ.52. Nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra; Điều 37.11.LQ.53. Nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của Điều tra viên; Điều 37.11.LQ.54. Những việc Điều tra viên không được làm; Điều 37.11.LQ.55. Hội đồng thi tuyển Điều tra viên sơ cấp, Điều tra viên trung cấp, Điều tra viên cao cấp; Điều 37.11.LQ.56. Bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Điều tra viên; Điều 37.11.LQ.57. Bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra; Điều 37.11.TT.1.12. Bổ nhiệm Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan Điều tra; Điều 37.11.TT.1.13. Thẩm quyền bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức; Điều 37.11.TT.1.14. Miễn nhiệm, cách chức Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra, Điều tra viên và Cán bộ điều tra.; Điều 37.11.TT.1.15. Quy trình xét bổ nhiệm; Điều 37.11.TT.1.16. Hồ sơ đề nghị bổ nhiệm; Điều 37.11.TT.1.17. Hồ sơ trình Bộ Quốc phòng đề nghị bổ nhiệm; Điều 37.11.TT.1.18. Quy trình và hồ sơ miễn nhiệm, cách chức; Điều 37.11.TT.1.23. Giấy chứng nhận; Điều 37.11.TT.1.24. Cấp giấy chứng nhận; Điều 37.11.TT.1.25. Quản lý, sử dụng; Điều 37.11.TT.1.26. Thu hồi Giấy chứng nhận; Điều 37.11.LQ.58. Hạn tuổi phục vụ của Điều tra viên; Điều 37.11.LQ.59. Cán bộ điều tra; Điều 37.11.TT.1.11. Bổ nhiệm Cán bộ điều tra.
Chương VIII bao gồm những quy định về bảo đảm điều kiện cho hoạt động điều tra hình sự, như: Điều 37.11.LQ.60. Chế độ, chính sách đối với người làm công tác điều tra hình sự; Điều 37.11.LQ.61. Bảo đảm biên chế, đào tạo, bồi dưỡng trong công tác điều tra hình sự; Điều 37.11.LQ.62. Bảo đảm cơ sở vật chất phục vụ hoạt động điều tra hình sự; Điều 37.11.LQ.63. Bảo đảm kinh phí cho hoạt động điều tra hình sự.
Chương IX là chương gồm những quy định về trách nhiệm của Chính phủ, các Bộ, Ngành và Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trong công tác điều tra hình sự. Cụ thể: Điều 37.11.LQ.64. Trách nhiệm quản lý về công tác điều tra hình sự; Điều 37.11.NĐ.2.3. Nguyên tắc thực hiện chế độ báo cáo về điều tra hình sự; Điều 37.11.NĐ.2.4. Hình thức báo cáo và phương thức gửi báo cáo về điều tra hình sự; Điều 37.11.NĐ.2.5. Thẩm quyền ký báo cáo về điều tra hình sự; Điều 37.11.NĐ.2.6. Xử lý vi phạm trong thực hiện chế độ báo cáo về điều tra hình sự; Điều 37.11.NĐ.2.7. Các loại báo cáo về điều tra hình sự; Điều 37.11.NĐ.2.8. Báo cáo định kỳ; Điều 37.11.NĐ.2.9. Báo cáo về vụ, việc; Điều 37.11.NĐ.2.10. Báo cáo chuyên đề; Điều 37.11.NĐ.2.11. Bảo mật; Điều 37.11.NĐ.2.12. Trách nhiệm của Bộ Công an trong xây dựng, quản lý, khai thác và sử dụng báo cáo về điều tra hình sự; Điều 37.11.NĐ.2.13. Trách nhiệm của Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong xây dựng báo cáo về điều tra hình sự; Điều 37.11.NĐ.2.14. Trách nhiệm của Viện kiểm sát nhân dân tối cao trong việc thực hiện chế độ báo cáo về điều tra hình sự; Điều 37.11.LQ.65. Trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Công an; Điều 37.11.TT.2.2. Các biểu mẫu, giấy tờ, sổ sách sử dụng trong hoạt động điều tra hình sự; Điều 37.11.LQ.66. Trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng; Điều 37.11.TT.1.19. Cục Điều tra hình sự Bộ Quốc phòng; Điều 37.11.TT.1.20. Cục Bảo vệ an ninh Quân đội; Điều 37.11.TT.1.21. Các đầu mối thuộc Bộ Quốc phòng có Cơ quan điều tra; Điều 37.11.TT.1.22. Cơ quan Điều tra cấp quân khu và tương đương; Điều 37.11.LQ.67. Trách nhiệm của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao; Điều 37.11.LQ.68. Trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Tài chính; Điều 37.11.LQ.69. Trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Điều 37.11.LQ.70. Trách nhiệm của các bộ, ngành, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
Chương X là gồm những quy định về điều khoản thi hành, như: hiệu lực thi hành; quy định chuyển tiếp; quy định chi tiết; trách nhiệm thi hành; trong các văn bản đã được pháp điển vào Đề mục như đã nêu ở trên.
Thông qua việc thực hiện pháp điển Đề mục Tổ chức cơ quan điều tra hình sự đã xác định được hệ thống các quy phạm pháp luật do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ở Trung ương ban hành trực tiếp thuộc lĩnh vực tổ chức cơ quan điều tra hình sự và đang còn hiệu lực được tập hợp, sắp xếp tạo thuận lợi cho các cơ quan nhà nước, tổ chức, cá nhân trong tra cứu, tìm kiếm.
Trần Thanh Loan